Cami tipolojisinin göstergebilimsel analizi: TBMM cami örneği
Anahtar Kelimeler:
Cami iç mekânı- Modern camiler- TBMM Cami- GöstergebilimÖzet
Camiler Müslüman toplumların günlük yaşamında önemli yer tutan, sosyal yaşam biçimini etkileyerek şekillenen dini yapılardır. İslam’ın kabul edilişinden bu yana, yapı formunda teknoloji, sosyal yaşam ve kültüre bağlı değişimler yaşanmıştır. Kullanılan cami tipolojisi, gelenek ve sosyal yaşam biçiminden aktarılarak oluşmuş hem kültürel hem dinsel çeşitli aşamalardan geçerek yoğrulmuş alışılagelmiş formlara dayanmaktadır. Sayıca az da olsa çağdaş denemeler de mevcuttur. Çalışmanın amacı çağdaş cami tipolojilerinin yapı, iç mekân ve donatı bağlamında ortaya koyduğu değerleri göstergebilimsel analizle okumak, mekândaki anlamsal ilişkileri keşfetmektir. Bu amaçla TBMM Cami iç mekân özellikleri bakımından araştırmanın örneği olarak seçilmiştir. Konuya iç mekân ölçeğinde yaklaşmak amaçlansa da hem İslam felsefesi hem de bu felsefenin mekâna yansıması bakımından mimari kabuk ve ibadet mekânı bir bütün olarak irdelenmiştir. TBMM Cami üzerinden yürütülen durum araştırmasında, veri toplama yöntemleri olarak doküman inceleme ve katılımcı gözlem kullanılmış, veriler göstergebilimsel analizle değerlendirilmiştir. Bu kapsamda cami yapısının geleneksel biçimleri incelenmiş, mimarlıkta göstergebilim konusu irdelenmiştir. Verilen bilgiler ve yapılan gözlemler ışığında örnek yapı, göstergebilim yöntemi ile çözümlenmiştir. Hedeflenen sonuç, örnek olarak incelenen modern uyarlamanın iç mekânda yapıya yüklediği işlevsel ve anlamsal katkılar üzerinde durmak, mimarinin okunabileceğini ortaya koymaktır. Bu çalışma modern cami uyarlamalarında, geleneksel cami tipolojisinde yer edinen anlamsal ve dinsel altyapının yer alıp almadığını anlamaya çalışmaktadır.
Referanslar
Aga Khan Development Network. (t.y.). Mosque of the Grand National Assembly. Web Archive. https://the.akdn/en/how-we-work/our-agencies/aga-khan-trust-culture/akaa/mosque-grand-national-assembly (17.04.2024).
Akçal, A. H. (2002). Y. Müh. Mimar Behruz Çinici yapıtlarının analizi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi].
Alpak, E. M., Tarakçı, E., & Düzenli, T. (2018). Oturma donatısı tasarımı: Pragmatik, sentaktik ve semantik işlevler. E. Arslan, F. Curaoğlu (Ed.), 5.Uluslararası Mobilya Kongresi (s.50-57). Eskişehir Teknik Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Yayınları.
Ataş, S. (2008). İç mimarlık ve çevre tasarımında, geleneksel mimarinin çağdaş yansımaları “Bodrum konutları üzerine göstergebilimsel bir inceleme” [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi].
Aydın, D., Büyükşahin Sıramkaya, S. (2017). Son dönem Konya camilerinde biçimsel arayışın analizi. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 67- 84.
Babbie, E. (2013). Social research counts, international edition. Wadsworth Cengage Learning.
Balta, S. (2023). Tarihsel çevre peyzajlarında dini yapı tipolojilerinin incelenmesi: Ani Harabeleri, Kars örneği. Akdeniz University Journal of the Faculty of Architecture, 2(2), 178-209.
Can, Y., Yılmaz, M. (2008). Müslümanların fethedilen topraklarda mevcut gayri İslam mabetlere yaklaşımı. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 8(3), 27-52.
Cansever, T. (2010). Mimar Sinan. Klasik Yayınları.
Cansever, T. (2012). Kubbeyi yere koymamak (5.Baskı). Timaş Yayınları.
Civelek, M., Türkay, O. (2020). Göstergebilimin kuramsal açıdan incelenmesine yönelik bir araştırma. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(3), 771-784. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.683974
Eco, U. (2019). Mimarlık göstergebilimi. Daimon Yayınları.
Ekici, İ. (2021). Mimarlık göstergebilimi. Dil Araştırmaları, 15(29), 245-248.
Fan, J. P. (2006). Charles Morris’s semiotic model and analytical studies of visual and verbal representations in technical communication. Journal of Technical Writing and Communication, 36(2), 121–139. https://doi.org/10.2190/B8XB-VY4R-R792-DQJG
Fidan, A. (2016). Dinselliğin mekânına dönüş: Postmodern dönemde cami mimarisi ve toplum (dini antropolojik bir analiz). A. Yılmaz, F. Narmanlı, M. Fatsa (Ed.), Çağımızda Cami Mimarisinde Arayışlar Uluslararası Sempozyumu (s.205-213). Giresun Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Yayınları.
Güçlü, İ. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri teknik- yaklaşım- uygulama (1. Basım.). Nobel Yayın.
Gündüz Küskü, S. (2014). Osmanlı Beyliği mimarisinde Anadolu Selçuklu geleneği. Türk Tarih Kurumu.
Güneş, A. (2013). Bir eserin mimarisini göstergebilimsel bir yaklaşımla okuma ya da mimari göstergebilim: Divriği Ulucamii ve Darüşşifası. Erciyes İletişim Dergisi Akademia, 3(2), 74-86.
Karakoca, E. (2017). İstanbul’daki çağdaş camilerin mekan kuruluşları açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi].
Kişmiroğlu, E., Anıktar, S. (2023). Comparative analysis of the visual images of traditional mosques over modern mosques. Bartın University International Journal of Natural and Applied Science, 6(1), 83-98. https://doi.org/10.55930/jonas.1254503
Kuban, D. (2016). Osmanlı mimarisi (2. Baskı). YEM Yayın.
Kuran, A. (2012). Selçuklular’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de mimarlık. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Morris, C. (1938). Foundations of the theory of signs. O. Neurath, R. Carnap, C.W. Morris (Ed.), International encyclopedia of unified science, I(2), 1-59). The University of Chicago Press.
Morris, C. W. (1939). Esthetics and the theory of signs. The Journal of Unified Science (Erkenntnis), 8(1), 131-150. https://www.jstor.org/stable/20010422
Okuyucu, Ş. E. (2018). Avlunun göstergebilimsel yöntemle analizi; Denizli Erbakır Fen Lisesi Avlusu. Online Journal of Art and Design, 6(3), 37-60.
Özçakı, M. (2018). Yorumlanan cami mimarisi. Ulakbilge, 6(23), 459-483. https://doi.org/10.7816/ulakbilge-06-23-04
Özkafa, F. (2018, Ekim). Üsküdar’daki Osmanlı camilerinde dekoratif ve estetik problemler. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu X içinde (s. 307-333), İstanbul.
Parsa, S., Parsa A.F. (2014). Göstergebilim çözümlemeleri (4. Baskı). Ege Üniversitesi Basımevi.
Read, H. (2018). Sanat ve toplum. Hayalperest Yayınevi.
Rochberg-Halton, E., McMurtrey, K. (1983). The foundations of modern semiotic: Charles Peirce and Charles Morris. American Journal of Semiotics, 2(1-2), 129-156. https://philpapers.org/archive/ROCTFO-2.pdf
Sebeok, T.A. (2001). Signs: an introduction to semiotics (2. Baskı). University of Toronto Press.
TRT2. (2019, 27 Mart). Can Çinici | Aykut Köksal ile mimarlık söyleşileri | 2. Bölüm [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=WIc6gy2_c_g&t=1s
Turani, A. (2000). Dünya sanat tarihi (8. Basım). Remzi Kitabevi.
Yazar, T., Geçen, F. (2019). Göstergebilim ve anlam olgusu: Düşünceyi görselleştiren Selçuk Demirel’in Metis defterlerine yaptığı resimlere anlam olgusu penceresinden bakış. 4th International Symposium on Innovative Approaches in Architecture, Planning and Design (s.208-214). SETSCI. https://doi.org/10.36287/setsci.4.7.053
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 IDA: International Design and Art Journal
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License ile lisanslanmıtır.
IDA: International Design and Art Journal açık erişimli akademik bir dergidir. Kabul edilen makalelerin tüm yayın hakları IDA: International Design and Art Journal'a devredilmiş sayılır. Makaleler başka bir yerde yayınlanamaz, kopyalanamaz ve referans göstermeden kullanılamaz.
IDA: International Design and Art Journal Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
