Deri Eserlerde Tamamlama Yönteminin Koruma Yaklaşımlarına Göre Değerlendirilmesi

Özet

Derinin kullanımı, insanoğlunun evrimiyle paralel olarak gelişmiştir. İnsanlar derinin sahip olduğu eşsiz özelliklerden yararlanmışlar ve bu hazır hammaddeyi çok çeşitli amaçlar için kullanmışlardır. Deri, hayvan postlarının dermis tabakasından elde edilen doğal ve dayanıklı bir malzemedir. Bu hayvansal ürünün tamamı protein kolajeninden oluştuğundan, gücünü onu oluşturan kolajen liflerinden almaktadır. Deri nesneler hayvanların derileri, dokuları ve iç zarları kullanılarak yapılan eserleri kapsamaktadır. Çeşitli yöntemlerle tabaklanan derilerden yapılan eserlerin yanı sıra parşömen, bağırsaklar veya ham deriden üretilen nesnelerden oluşmaktadır. Bu eserler günümüzde kültürel miras niteliğindedir. Müzelerde ve kütüphanelerde çeşitli koruma ihtiyacı olan giyimden kitap ciltlerine kadar çok sayıda tarihi deri eser bulunmaktadır. Ancak tüm organik kaynaklı ürünlerde olduğu gibi deride, doğal çürüme sürecinin bir parçasıdır ve uzun vadede stabil olarak kabul edilmemektedir. Hayvandan yüzüldüğü andan itibaren bozulma eğiliminde olan deri, aktif veya pasif konservasyon yöntemleri uygulanarak korunmaktadır. Her bir koruma tedavisi derinin özgün yapısına göre özel çözümler gerektirdiğinden, derinin tedavi seçenekleri sınırlıdır. Bu nedenle deride uygulanan her bir koruma müdahalesinin seçimi önemli bir konudur. Bu araştırmada koruma literatüründen elde edilen veriler derlenerek, aktif konservasyon uygulamaları arasında yer alan tamamlama yöntemi incelenmiştir. Tamamlamanın, deri eserlerde hangi teknikler ve malzemelerle uygulandığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda tamamlama yöntemi koruma kuramlarına göre değerlendirilerek Carta Del Restauro (1931), Venedik Tüzüğü (1961)’ de belirlenmiş olan ilke ve esaslara göre gruplandırılmıştır. Derinin sağlamlaştırılması ve eserde mevcut olan parça kayıplarının onarımında kullanılan malzeme ve teknikler tespit edilmiştir. Deri, tekstil, kâğıt, dolgu ve kaplama malzemeleri, doğal yapıştırıcılar veya çeşitli karışımlarla hazırlanan yapıştırıcılar kullanılmaktadır. Eserin korunmuşluk durumuna, tarihsel, teknik ve sanatsal önemine, eksik alanların boyutu ve niteliğine göre farklı teknikler uygulanmaktadır. Kısmi veya destek, biçimsel, dekoratif, mimetik tamamlama gibi tekniklerle deri eserler onarılmaktadır. Uzun yıllar geleneksel yöntemlerle yapılan deri onarımları, teknolojinin gelişmesiyle yeni teknik ve malzemelerle ekollere bağlı olarak sürdürülmektedir. Deri eserlerin korunması açısından önemli görülen çalışmanın, alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.