Zihinsel imgenin mekânsal izdüşümünü üretken yapay zekâ aracılığıyla temsil etmek: Puslu Kıtalar Atlası örneği

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Edebiyat ve mekân- Üretken yapay zekâ- Görüntüden-görüntüye üretim- Metin destekli görüntü sentezi

Özet

Tasarım zihindeki imgenin bir sonuç ürününe dönüştürülmesidir. İşverenin ve tasarlayıcının zihninde bu ürüne dair birer imge bulunur. İşveren bu imgeyi tanımlamak için sıklıkla sözcüklerden faydalanır. Tasarımcıysa sözcüklerle ifade edilen istekleri, talepleri ve ihtiyaçları anlayarak bu iki imgeyi olabildiğince birbirine yakınlaştırır. Estetik, işlevsellik, ergonomi ve uygulanabilirlik gibi filtrelerden yararlanan tasarımcı, tasarım imgesini maddesel boyuta taşır. Süreçte faydalanılabilecek araç ve yöntemlerden biri de üretken yapay zekâdır. Çalışmanın amacı görüntüden görüntüye dönüşüm sağlayan araçların mekân görselleştirmesine olası katkılarını sorgulamak ve farklı üretken yapay zekâ yaklaşımların yer aldığı bir akış şeması geliştirmektir. Mekân incelemeleri ve şema üretiminde tasarlama eylemine benzer biçimde mekânın sözcüklerle tasvirlendiği edebiyat alanından faydalanılmıştır. İhsan Oktay Anar’ın Puslu Kıtalar Atlası eserinde betimlenen bir mekânın modelinden yararlanılmıştır. Araştırma karma yöntemdedir. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama, nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. Tarama aracılığıyla veri tabanları ve arama motorları taranmış, ölçüt örneklemesiyle incelenecek modeller belirlenerek çalışmanın kapsamı çizilmiştir. Çıktılar ve model arayüzleri içerik analizine tabi tutulmuştur. Kaynak görseller ile sonuç çıktıları arasında geometrik tutarsızlıklar bulgulanmıştır. Sonuç olarak model arayüzlerinde tasarımcılara birçok olanak sunulmasına karşın modellerin mekân görselleştirmesi için henüz yeterli olmadığı görülmüştür. Çalışmanın üretken yaklaşımın tasarlama eylemindeki konumu ve faydalarına dair süregelen tartışmalara katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Yazar Biyografileri

Burcu Yıldırım, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

Burcu Yıldırım is a Ph.D. candidate at the Interior Architecture Department of Mimar Sinan Fine Arts University. She received her bachelor’s and master’s degrees in Interior Architecture field from Kocaeli University. She worked in Interior Architecture companies from 2016 to 2019. Since 2021, she has been working as a part-time lecturer at the Interior Architecture Department of Kocaeli University. Her academic interests include interactive spaces, art and design, design tools and technology, fictional spaces, data visualization, media architecture, and visual communication design.

İ. Emre Kavut, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

İ. Emre Kavut is an Assoc. Prof. Dr. at the Interior Architecture Department of Mimar Sinan Fine Arts University. He belongs to a family with an architectural background of more than 120 years. He has many professional applications and awards. Descriptive geometry, which is a branch of higher mathematics, technical drawing, and perspective lectures are the main fields of expertise. His recent research topics include fictional spaces, interior architecture, information technologies in architecture and design, material and technology in architecture, virtual and mixed reality, artificial intelligence, gamification, visual design, and digital game design. He is married and has one child.

Referanslar

Abdula, H., & Aygen, Z. (2022). Edebiyatta mimarlık ve anıtsallık: İvo Andriç’in ‘Drina Köprüsü’ örneği. Litera: Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 32(1), 407-434. https://doi.org/10.26650/LITERA2021-876432

Altexsoft (2023, July 10). AI ımage generation explained: Techniques, applications, and limitations. https://www.altexsoft.com/blog/ai-image-generation/ (16.11.2024).

Altun, S., & Talu, M. F. (2021). Görüntüden görüntüye dönüşüm ve görüntü sentezleme yapan üretici çekişmeli ağların incelenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (26), 53-60. https://doi.org/10.31590/ejosat.949116

Anar, İ. O. (2019). Puslu kıtalar atlası. İletişim Yayınları.

Atalay, M. C. (2023). Yapay zekâ ve estetiğinin Van Gogh’un Yıldızlı Gece tablosu üzerinden değerlendirilmesi. IDA: International Design and Art Journal, 5(2), 278-291. https://www.idajournal.com/index.php/ida/article/view/242

Atay, S. (2019). Uzun İhsan Efendi’nin monolojik sesi: Puslu kıtalar atlası. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 20(20), 145-164. https://doi.org/10.30767/diledeara.635495

Cheigh, J. (2023, May 6). Generating images using VAEs, GANs, and diffusion models. Towards Data Science. https://towardsdatascience.com/generating-images-using-vaes-gans-and-diffusion-models-48963ddeb2b2 (19.03.2024).

Creswell, J. W. (2021). Karma yöntem araştırmalarına giriş. Pegem Akademi.

Delua, J. (2021, March 1). Supervised vs. unsupervised learning: What’s the difference? IBM. https://www.ibm.com/blog/supervised-vs-unsupervised-learning/ (18.03.2024).

Dominguez, D. (2023, 20 July). Exploring image generative AI models. Medium. https://dominguezdaniel.medium.com/exploring-image-generative-ai-models-9359705b15d3 (16.11.2024).

Enjellina, Beyan, E. V. P. & Rossy, A. G. C. (2023). A review of AI image generator: Influences, challenges, and future prospects for architectural field. Journal of Artificial Intelligence in Architecture, 2(1), 53-65. https://doi.org/10.24002/jarina.v2i1.6662

Ertem, İ. (2015). Puslu kıtalar atlası. İletişim Yayınları.

Gatys, L. A., Ecker, A. S. & Bethge, M. (2015). A neural algorithm of artistic style. arXiv:1508.06576. https://doi.org/10.48550/arXiv.1508.06576

Gozalo-Brizuela, R. & Garrido-Merchan, E. C. (2023). ChatGPT is not all you need. A state of the art review of large generative AI models. arXiv:2301.04655v1. https://doi.org/10.48550/arXiv.2301.04655

Gözet, M., Filiz, U. & Yılmaz, A. E. (2023). Üretken yapay zekâ. International Journal of Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies, 7(1), 32-40.

Hardesty, L. (2017, April 14). Explained: Neural networks. MIT News. https://news.mit.edu/2017/explained-neural-networks-deep-learning-0414 (16.11.2024).

Hegazy, M. & Saleh, A. M. (2023). Evolution of AI role in architectural design: Between parametric exploration and machine hallucination. MSA Engineering Journal, 2(2), 1-26. https://doi.org/10.21608/MSAENG.2023.291873

Horvath, A. S., & Pouliou, P. (2024). AI for conceptual architecture: Reflections on designing with text-to-text, text-to-image, and image-to-image generators. Frontiers of Architectural Research, 13(3), 593-612. https://doi.org/10.1016/j.foar.2024.02.006

Hoşer, M. & Köymen, E. (2023). Analysis of text-to-image artificial intelligence systems in terms of contribution to interior coloring. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 16(4), 275-283. https://doi.org/10.17671/gazibtd.1252993

IBM. (n.d.). What is an AI model? IBM. https://www.ibm.com/topics/ai-model (31.10.2024).

Köseoğlu, E. (2022). Edebiyatta algısal mekân, Yapı Dergisi, (473), 40-41. https://yapidergisi.com/edebiyatta-algisal-mekan/

Meshy.ai (n.d.). Image to 3D. Meshy. https://docs.meshy.ai/image-to-3d#input-image-guide (17.03.2024).

Radhakrishnan, M. (2023). Is Midjourney-AI a new anti-hero of architectural imagery and creativity: An atypical era of AI-based representation & its effect on creativity in the architectural design process. Global Scientific Journals, 11(1), 94-104.

Serin Güner, A. P. & Gökmen, H. (2020). Mimarlık ve edebiyat ilişkisine dair yapılmış akademik çalışmaların bir sınıflandırması. İdealkent, 11(31), 1722-1763. https://doi.org/10.31198/idealkent.829055

Sinsoysal, B., & Arslan, N. (2022). Puslu Kıtalar Atlası romanında Bünyamin’in yolculuğunun Kahramanın Sonsuz Yolculuğu bağlamında incelenmesi. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (26), 251-279. https://doi.org/10.30767/diledeara.1118280

Yağdır Çeliker, E., Efendioğlu, G., & Balaban, Ö. (2020). Cycle-GAN ile modern iç mekânların bilim kurgu ortamları olarak yeniden üretilmesi. Journal of Computational Design, 1(3), 71-94. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jcode/issue/57045/785013

Yıldırım, B., & Kavut, İ. E. (2024). Tasarım imgesinde teknoloji etkisinin eskiz olgusu üzerinden okunması. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (31), 189-200. https://doi.org/10.17484/yedi.1296890

Yıldız, S. (2022). Gıda “kök”ten gelir: Puslu Kıtalar Atlası-romandan resimli romana. Söylem Filoloji Dergisi, 7(3), 627-654. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1193953

Yılmaz, A. (2019). Yapay Zekâ. Kodlab.

İndir

Yayınlanmış

2024-11-30

Sayı

Cilt 6 Sayı 2 (2024): IDA: International Design and Art Journal

Bölüm

Araştırma Makalesi

Lisans

Telif Hakkı (c) 2024 IDA: International Design and Art Journal

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License ile lisanslanmıtır.

IDA: International Design and Art Journal açık erişimli akademik bir dergidir. Kabul edilen makalelerin tüm yayın hakları IDA: International Design and Art Journal'a devredilmiş sayılır. Makaleler başka bir yerde yayınlanamaz, kopyalanamaz ve referans göstermeden kullanılamaz.

Creative Commons Lisansı
IDA: International Design and Art Journal Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.