Yaşlı bireyler için entegre yaşam alanları: Ortak konutlar

Ümran Sofuoğlu Demirbaş; Nuriye Nida Çelebi Şeker

Yazarlar

Ümran Sofuoğlu Demirbaş Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi https://orcid.org/0000-0001-5475-0462
Nuriye Nida Çelebi Şeker Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi https://orcid.org/0000-0003-3965-5744

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı- Yaşlılık- Tüketim toplumu- Ortak konut

Özet

Dünyada doğum oranlarının düşmesi, yaşam standartlarının gelişmesi ve tıptaki gelişmelerle ortalama hayat süresinin uzaması gibi sebeplerle yaşlı nüfus oranı giderek artmaktadır. Tüketim kültürünün etkisiyle kentlerdeki hızlı yaşam, aile yapısındaki değişmeler, insanların bireyselleşmesi yaşlı bireylerin yalnızlaşmasına ve toplumdan uzaklaşmasına sebep olmaktadır. Çalışma, günümüzde değişen yaşam biçimleriyle artan tüketim olgusunun/kültürünün etkisiyle alternatif yaşam biçimlerinden biri haline gelen ortak konutlar ile yaşlı bireylerin toplumla birlikteliğinin devam edebilmesi arasındaki ilişkinin ortaya konmasını amaçlamaktadır. Nicel araştırma kapsamında, 21. yüzyılda tasarım açısından öne çıktığı öngörülen ve yaşlılar için yapılan beş farklı ortak konut (co-housing) örneği, TTS Enstitüsü’nde (Work Efficiency Institute) gerçekleştirilen yaşlılar için yeni bir yaşam modeli olan Ball Modeli özelinde incelenmiş ve yapıların mekânsal analizleri yapılmıştır. Çalışma sonucunda, analizlerin bulguları doğrultusunda yapıların özelliklerinin karşılaştırmaları yapılarak, dünyada sayısı giderek artan yaşlı bireylerin yalnızlaşmasını önleyecek ve topluma katılımını kolaylaştıracak bu gibi tasarımların sosyolojik, psikolojik, mimari ve ekonomik açıdan geliştirilerek çoğalması gerekliliği üzerinde durulmuştur.

Referanslar

Altuntaş, O. & Kayıhan, H. (2012). Ev düzenlemelerinin yaşlılarda günlük yaşam aktiviteleri, mobilite ve denge üzerine olan etkisi. Akademik Geriatri Dergisi, 4, 78-88.

ArchDaily. (2013). Concoret housing for the elderly / NOMADE architects. ArchDaily. https://www.archdaily.com/453882/concoret-housing-for-the-elderly-nomade-architects?ad_medium=gallery (16.11.2023).

ArchDaily. (2016). Housing for the elderly / Óscar Miguel Ares Álvarez. ArchDaily. https://www.archdaily.com/800971/residencia-personas-mayores-scar-miguel-ares-alvarez?ad_medium=gallery (16.11.2023).

Aydıner Boylu, A. (2013). Yaşlılıkta yaşam kalitesi ve konut ilişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(1), 145-156.

Bresson, S. & Denéfle, S. (2015). Diversity of self-managed co-housing initiatives in France. Urban Research & Practice, 8(1), 5-16. https://doi.org/10.1080/17535069.2015.1011423

Çetin Dağdelen, M. (2017). Tüketim kültürüne alternatif bir bakış: Yaşlılık değerinin tüketimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 283-294. https://doi.org/10.17719/jisr.2017.1580

Danış, M. Z. (2008). Toplum temelli bakım anlayışı ve sosyal hizmetler: Türkiye örneğinde bir bakım model önerisi. Türk Geriatri Dergisi, 11(2), 94-105.

Demirok, H. S. & Güner, V. (2015). Toplumsal üretim biçimleri ve yaşlılık: Yaşlının statüsü ve geleceği. 8. Ulusal Yaşlılık Kongresi Bildiri Kitabı, (p.235-242), Denizli.

Dezeen. (2021). Tetris and Sangberg design senior housing around a covered communal courtyard. Dezeen. https://www.dezeen.com/2021/11/17/tetris-sangberg-agorahaverne-ibihaven-architecture-denmark/ (15.11.2023).

Dominique Coulon & Associés. (2018). Huningue 2018 housing for the elderly. https://coulon-architecte.fr/projet/716/huningue (17.11.2023).

Evans, G. & McCoy, J. (1998). When bBuildings Don’t Work: The Role of Architecture in Human Health. The Journal of Environmental Psychology, 18, 85-94. https://doi.org/10.1006/jevp.1998.0089

Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü. Ayrıntı Yayınları.

Fromm, D. (1991). Collaborating on community, living together 29. Context Institute.

Görgün Baran, A. (2004). Türkiye’de aile içi ilişkiler üzerine bir model denemesi. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 1, 31-42.

İçli, G. (2016). Yaşlılık sosyolojisi. Harun Ceylan (Ed.), Sosyal statü ve rol bağlamında yaşlılık (s. 41-55). Nobel.

Jarvis, H. (2011). Saving space, sharing time: integrated infrastructures of daily life in cohousing. Environment and Planning, 43(3), 560-577. http://dx.doi.org/10.1068/a43296

Karaoğlu Can, M. (2021). Kalite parametrelerinin iç mekân tasarımı özelinde yorumlanması ve Barselona Tasarım Müzesi üzerine bir değerlendirme. Megaron, 16(3), 468-487. https://doi.org/10.14744/megaron.2021.98624

Kasanen, P. (2004). ‘Elderathome’ The prerequisites of the elderly for living at home: Criteria for dwellings, surroundings and facilities, final report. TTS Institute’s Publication 393, Helsinki. https://www.housinglin.org.uk/_assets/Resources/Housing/Housing_advice/Elder_at_Home_-_The_prerequisites_of_the_elderly_for_living_at_home2004.pdf (06.11.2023)

Kläser, S. (2006). Selbstorganisiertes wohnen. Arch Plus, 176-177, 90-99.

Larsen, H. G. (2019). Three phases of Danish cohousing: Tenure and the development of an alternative housing form. Housing Studies, 34(8), 1349-1371. https://doi.org/10.1080/02673037.2019.1569599

Lasch, C. (2006). Narsisizm kültürü (S. Öztürk, Ü. H. Yolsal, Trans.). Bilim ve Sanat Yayınları.

Lawton, M. P. (1980). Environment and aging. Brooks-Cole, Monterey.

McCamant, K. M. & Durrett, C. R. (1988). Cohousing: A contemporary approach to housing ourselves. Habitat press.

McCamant, K. & Durrett, C. (2011). Creating cohousing. building sustainable communities. New Society Publishers.

New Ground Cohousing. (2016). Our architects at Pollard Thomas Edwards write. https://newgroundcohousing.uk/architecture (15.11.2023).

PatDasler, M. A. (2003). Adapting the home. University of Florida Press. https://edis.ifas.ufl.edu/fy630 (14.11.2023).

Rapoport, A. (1977). Human aspects of urban form: Towards a man-environment approach to urban form and design. Pergamon Press.

Ruiu, M. L. (2014). Differences between cohousing and gated communities. A literature review. Sociological Inquiry, 84(2), 316-335. https://doi.org/10.1111/soin.12031

Sargisson, L. (2012). Second-wave cohousing: A modern utopia? Utopian Studies, 23(1), 28-56.

Scotthanson, C. & Scotthanson, K. (2004). “Marketing and membership”, the cohousing handbook: Building a place for community (pp.203-228). New Society Publishers.

Smith, T., Nelischer, M. & Perkins, N. (1997). Quality of an urban community: A framework for understanding the relationship between quality and physical form. Landscape and Urban Planning, 39, 229-241.

T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/YaslanmaOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf (02.09.2023).

Tercan, M. E. (2020). Ortak konut (co-housing) modelinin İstanbul’da genç profesyoneller üzerinden değerlendirilmesi. Arkitera. https://www.arkitera.com/gorus/ortak-konut-co-housing-modelinin-istanbulda-genc-profesyoneller-uzerinden-degerlendirilmesi/ (02.11.2023).

Van der Voordt, T. J. M. & Van Wegen, H. B. R. (2005). Architecture in use: An introduction to the programming, design and evaluation of buildings. Architectural Press.

Weber, M. (1999). Protestan ahlakı ve kapitalizm ruhu. Ayraç Yayınları.

World Health Organization (WHO). (1999). The world health report 1999: Making a difference. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/42167 (23.11.2023).

World Health Organization (WHO). (2002). Active ageing: A policy framework. WHO. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/67215/WHO_NMH_NPH_02.8.pdf?sequence=1&isAllowed=y (01.12.2023)

Zastrow, C. (2013). Sosyal hizmete giriş. Nika Yayınevi.