İçmimarlıkta meslek etiği: ECIA Davranış İlkeleri üzerinden bir değerlendirme
Anahtar Kelimeler:
İçmimarlık- Meslek etiği- Davranış ilkeleriÖzet
İçmimarlık estetik ve işlevsel mekanlar yaratırken aynı zamanda kullanıcıların gereksinim, istek ve seçimlerinin de dikkate alındığı bir disiplindir. Bu alandaki profesyonellerin, toplum, meslek ve meslektaşlarına karşı etik ilkeler çerçevesinde şekillenen sorumlulukları bulunmaktadır. Araştırma, Türkiye’de içmimarlık alanında yaşanan etik sorunları örnek olaylar üzerinden inceleyerek, mesleğin etik ve kurumsal çerçevesini değerlendirmeyi ve bu yolla içmimarlık alanında mesleki etik kuralların gerekliliğini vurgulamayı amaçlamaktadır. Araştırmada Türkiye’de içmimarlık mesleğiyle doğrudan ilgili ve basına yansımış haberler analiz edilerek meslek etiğine dair örnekler incelenmiştir. Araştırmada örnek olay tarama modeli kullanılmış; internet ortamından ulaşılan yedi farklı haber, doküman incelemesi yöntemiyle analiz edilmiştir. İnceleme kapsamında ele alınan haberlerde hem içmimarlar hem de içmimar olmayan kişiler tarafından gerçekleştirilen ve içmimarlık ile doğrudan ilişkisi olan uygulamalar değerlendirilmiştir. Bulgular, içmimarlık hizmetlerinin meslek mensubu olmayan kişiler tarafından yürütülmesinin kamu güvenliği, kullanıcı hakları ve meslek itibarı açısından çok boyutlu riskler oluşturduğunu göstermektedir. Ayrıca, meslek mensuplarının etik sorumluluklarına dair farkındalığın sınırlı olduğu ve denetim mekanizmalarının yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçları, mesleki etik ilkelerin geliştirilmesi, uygulanabilirliğinin artırılması ve ECIA ilkeleri gibi standartların yerel bağlama uyarlanmasının gerekliliğine işaret etmektedir. Bu çalışma, literatürde içmimarlık alanında etik ihlalleri somut örneklerle ele alan sınırlı araştırmalardan biri olarak gelecekte yapılacak uygulamalı çalışmalar ve politika geliştirme süreçlerine katkı sağlamayı hedeflemektedir.
Referanslar
Anadolu Ajansı (AA). (2024, Nisan 2). Taşınabilir afet evleri depremzedelerin yüzünü güldürecek. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/asrin-felaketi/tasinabilir-afet-evleri-depremzedelerin-yuzunu-guldurecek/2852454 (04.04.2025).
Anderson, B. G., Honey, P. L., & Dudek, M. T. (2007). Interior design’s social compact: Key to the quest for professional status. Journal of Interior Design, 33(2), v-xii. https://doi.org/10.1111/j.1939-1668.2007.tb00313.x
Arslan, B. (2023). Yerel basın yöneticilerinin perspektifinden internet gazeteciliği: Avantajlar ve tehditler. Türkiye Medya Akademisi Dergisi, 3(5), 40-77. https://doi.org/10.5281/zenodo.7648322
Arslan, M. (2005). İş ve meslek ahlakı. Siyasal Kitapevi.
Avcı, M. (2012). Türkiye’de kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları. Adalet Yayınevi.
Avrupa Parlamentosu ve Konseyi. (2005). Mesleki yeterliliklerin tanınmasına dair 2005/36/AT sayılı Direktif. Avrupa Birliği Resmi Gazetesi, L 255, 22-142. https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2005/36/oj/eng (04.04.2025).
Buldaç, M., & Kaptan, B. B. (2020). İçmimarlık’ta “eser” ve fikrin korunması. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 285-305.
Cambridge Dictionary. (t.y.). Profession. Cambridge Dictionary içinde. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english-turkish/profession#google_vignette (04.04.2025).
Cevizci, A. (2015). Etik/ahlak felsefesi (2. Basım). Say Yayınları.
Comte-Sponville, A. (2006). Felsefeye takdimimdir. Altın Kitaplar.
Cumhuriyet. (2024, Nisan 2). 35 kişinin öldüğü Ezgi Apartmanı soruşturmasında yeni gelişme: Pastanenin iç mekan tasarımcısı tutuklandı. Cumhuriyet. https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/35-kisinin-oldugu-ezgi-apartmani-sorusturmasinda-yeni-gelisme-pastanenin-ic-mekan-tasarimcisi-tutuklandi-2119531 (04.04.2025).
Çaha, Ö. (2011). Meslek odaları: Oligarşinin merkez üsleri. Liberal Düşünce Dergisi, 16(63), 213-223.
Çaha, Ö. (2012). Türkiye’de meslek kuruluşları: Katılım, şeffaflık ve siyasî duruş sorunu. Liberal Düşünce Dergisi, (67), 97-122.
Çamak, E. S. (2023). İonna Kuçuradi ve etik. İlim Dünyası, Mart, 35-41.
Çilingir, L. (2015). Kant’ta ahlak ve din. Felsefe Dünyası, (62), 54-84.
Demirci, A. (2014). Coğrafya araştırma yöntemleri. Y. Arı & İ. Kaya (Eds.), Coğrafyacılar Derneği içinde (s. 73-107).
Ercan, T., Daşlı, Y., & Biçer, E. B. (2021). Bilimsel bilgide etik ve intihal. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 45(1), 91-108.
Erdirençelebi, M., & Filizöz, B. (2019). Meslek etiği ve akademisyenlerin etik değerleri üzerine nicel bir araştırma. OPUS International Journal of Society Researches, 14(20), 1228-1258.
Ferrell, O. C., & Fraedrich, J. (2016). Business ethics: Ethical decision making and cases. Review of Business, 11(11), 30-33.
Freidson, E. (1986). Professional powers: A study of the institutionalization of formal knowledge. University of Chicago Press.
Gözübüyük, A. Ş., & Tan, T. (2001). İdare hukuku (Cilt 1). Turhan Kitabevi.
Hancock, D. R., & Algozzine, B. (2006). Doing case study research: A practical guide for beginning researchers. Teachers College Press.
Huber, A. M. (2021). Exploring informed-design services during the project-defining phases in commercial interior design. Journal of Interior Design, 46(2), 11-33.
Kaçar, H. T. (1998). İçmimarlık ve ülkemizdeki yeri. Anadolu Sanat Dergisi, (8), 55-63.
Kant, I. (1980). Pratik aklın eleştirisi (I. Kuçuradi, Ü. Gökberk, & F. Akatlı, Çev.). Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Kaptan, B. B. (2013). Kültür ve İçmimarlık. Seçkin Yayıncılık.
Karadüz, A. (2004). Türkçe öğretiminde kavram öğretimi. Gazi Kitabevi.
Kayabaşı, R. (2018). İş yerlerinde meslek etiği değerlerinin iş sağlığı ve güvenliği üzerine etkisi. Mesleki Bilimler Dergisi (MBD), 7(3), 420-430.
Koca, S. (2016). Ahlak kavramı üzerine etimolojik ve semantik bir araştırma. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 57(2), 121-135.
Kohlberg, L. (1964). Development of moral character and moral ideology. Review of Child Development Research, 1, 381-431.
Kuçuradi, İ. (1996). Etik (2. baskı). Türkiye Felsefe Kurumu.
Kuçuradi, İ. (2003). Etik ve etikler. TMH – Türkiye Mühendislik Haberleri, 423.
Małek-Orłowska, M. (2021). Propozycja kodeksu etyki zawodowej architekta wnętrz: Ideały aspiracyjne i deontologiczne powinności [A code of professional ethics for interior architects – a tentative proposal: Aspirational ideals and deontological obligations]. Folia Philosophica, 45, 1-26. https://doi.org/10.31261/fp.11472
Medyascope. (2024, Nisan 2). İstanbul Beşiktaş’ta tadilatta olan gece kulübünde yangın: 8 ölü, 9 yaralı. Medyascope. https://medyascope.tv/2024/04/02/istanbul-besiktasta-tadilatta-olan-gece-kulubunde-yangin-8-olu-9-yarali/ (04.04.2025).
MEGEP. (2006). Meslekî eğitim ve öğretim sisteminin güçlendirilmesi projesi. Ankara.
Mesleki Yeterlilik Kurumu. (2013). Mesleki Yeterlilik Kurumu tanıtım kitapçığı (Yayın No: MYK/2013). T. C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. https://www.myk.gov.tr/images/articles/UYEP/MYK_Kitapcigi/myk_kitapcik_04_07_2013_TR.pdf (04.04.2025).
Milliyet. (2024, Eylül 25). Ece Erken’in mimarı sahte çıktı. Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/cadde/ece-erkenin-mimari-sahte-cikti-2460125 (04.04.2025).
Nohutçu, A. (2019). Kamu yönetimi. Savaş Yayınevi.
NTV Haber. (2025, Mart 12). Villası mimarları birbirine düşürdü. NTV. https://www.ntv.com.tr/yasam/villasi-mimarlari-birbirine-dusurdu,h4YfaTwQjk6MmlvFXXbGow# (04.04.2025).
Önder, K., & Topatan, Z. (2018). İnternet arama motorları piyasasına yönelik yoğunlaşma analizi: Türkiye örneği. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 5, 28-42.
Özkol, E., Kök, D., Çelik, M., & Gönen, S. (2005). Meslek etiği ve muhasebe meslek elemanlarının etik ilkelere duyarlılık düzeyinin araştırılması. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, (15), 107-124.
Ülgen, G. (2001). Kavram geliştirme. Pegem A Yayıncılık.
Piotrowski, C. M. (2002). Professional practice for interior designers (3rd ed.). John Wiley & Sons, Inc.
Poldma, T. (2010). Meanings of designed spaces. Fairchild Books.
TMMOB İçmimarlar Odası. (2006, Nisan 25). Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İçmimarlar Odası Ana Yönetmeliği. Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/04/20060425-13.htm (04.04.2025).
TMMOB İçmimarlar Odası. (2008, September 16). Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İçmimarlar Odası Serbest İçmimarlık Hizmetlerini Uygulama, Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliği. Resmi Gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/09/20080916-3.htm (04.04.2025).
Ricoeur, P. (2010). Başkası olarak kendisi (H. Ünler, Çev.). Doğubatı.
Superhaber. (2024, Eylül 25). Dikkat! Sahte iç mimarın yeni hedefi siz olabilirsiniz. Superhaber. https://www.superhaber.com/dikkat-sahte-ic-mimarin-yeni-hedefi-siz-olabilirsiniz-haber-97712 (04.04.2025).
Şimşek, A. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (1. baskı). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Tandaçgüneş, N. (2016). İleri tüketim toplumunda tüketici ve reklam açısından etik algısı üzerine bir inceleme. Atatürk İletişim Dergisi, (10), 47-70.
Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. (2019, 4 Ağustos). Odaların görevleri. Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. https://ticaret.gov.tr/ic-ticaret/odalar-ve-borsalar/odalar/odalarin-gorevleri (04.04.2025).
TMMOB İçmimarlar Odası. (2018a). Hakkımızda. İçmimarlar Odası. https://www.icmimarlarodasi.org.tr/tr/hakkimizda (04.04.2025).
TMMOB İçmimarlar Odası. (2018b, Nisan 14-15). İçmimari proje çizim ve sunuş standartları şartnamesi. İçmimarlar Odası. https://www.icmimarlarodasi.org.tr/yasal-cerceve (04.04.2025).
TMMOB İçmimarlar Odası. (2025, Mayıs 31). Dilekçe (Belge No: 2025/587). İçmimarlar Odası Arşivi.
Wilensky, H. L. (1964). The professionalization of everyone? The American Journal of Sociology, 70(2), 137-158. https://doi.org/10.1086/223790
Yeni Mesaj. (2022, 12 Eylül). İranlı iç mimar Bahar, müşterilerinden gelen garip istekleri anlattı. Yeni Mesaj. https://tinyurl.com/yenimesaj (04.04.2025).
Zainal, Z. (2007). Case study as a research method. Jurnal Kemanusiaan, 9.
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 IDA: International Design and Art Journal
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License ile lisanslanmıtır.
IDA: International Design and Art Journal açık erişimli akademik bir dergidir. Kabul edilen makalelerin tüm yayın hakları IDA: International Design and Art Journal'a devredilmiş sayılır. Makaleler başka bir yerde yayınlanamaz, kopyalanamaz ve referans göstermeden kullanılamaz.
IDA: International Design and Art Journal Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
