Geleneksel Dokunun Değişimi: Ayvalık Evleri
Anahtar Kelimeler:
Ayvalık Evleri- Geleneksel Konut- Mekânsal DönüşümÖzet
Geleneksel yapılar, toplumun kültürünü, geleneğini, yaşam biçimini geleceğe taşıyan önemli yapılardır. Günümüzde birçok tarihi yapı, bilinçsiz kullanım nedeniyle ya yok olmuş ya da kullanılamayacak durumdadır. 19. yüzyıl toplum yaşantısını geleneksel yapılarıyla günümüze aktaran bölgelerden biri Balıkesir ili Ayvalık ilçesidir. Ayvalık, geçmişten günümüze farklı etnik yapıların şekillendirdiği, doğal özelliklerini de bu çeşitlilikten sağlayan konutlara sahip bir ilçedir. Özgün dokusu, farklı etnik kökenlerin izleri geleneksel yapılarının karakterini oluşturmaktadır. Geleneksel konutun özgün dokusuna bağlı kalmadan yapılan restorasyon çalışmaları, konutların bilinçsiz kullanımı, sürekli el değiştirmesi gibi nedenler tahrip olmasında önemli etkenlerdir. Bu doğrultuda çalışmada, geleneksel Ayvalık evinin geçmişten günümüze geleneksel dokusu ve mekânsal özelliklerinin irdelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında konu ile ilgili literatür taranmış, Ayvalık’ta 20 adet geleneksel yapı, yerinde gözlem ve röportaj yapılarak incelenmiştir. Bu yapılardan 5 adedi fotoğrafla belgelenmiş, yapılarla ilgili bilgi toplanmış, konutların rölöveleri alınarak planları çizilmiş, mekânsal analizleri yapılmıştır. Bu doğrultuda geleneksel Ayvalık evinin geçmişten günümüze mekânsal özellikleri bağlamında geçirdiği değişim ve güncel durumu incelenmiştir. Sonuç olarak, Ayvalık evinin geleneksel dokusunu ve mekânsal özelliklerini kaybetmeye başladığı tespit edilmiştir.
Referanslar
Ahunbay, Z. (1999). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, İstanbul: Yem Yayınları.
Asımgil, B., Erdoğdu, F. (2013). Tarihi Ayvalık Evleri Mimarisinde Bozulmaya Neden Olan Etkenlerin İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 29(1), s. 49-60.
Çekül Vakfı (2014). Ayvalık Kültür Aksını Oluşturuyor. https://www.cekulvakfi.org.tr/haber/ayvalik-kultur-aksini-olusturuyor (17.12.2019).
Çobanoğlu, T., Cantimur, B. B. (2007). Ayvalık Kentinde Geleneksel Dokunun Özellikleri, Değişim Nedenleri ve Kentsel Koruma Yaklaşımları, https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/37565481/00015.pdf?response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DAyvalik_Kentinde_Geleneksel_Dokunun_Ozel.pdf, (15.11.2019).
Erdem, A., Özakın, R., Yergün, U. (2007). Ayvalık(Balıkesir) Alibey/Cunda Adası Kentsel Mimarlık Envanteri 2005-2006, (TÜBA) Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 6, s. 77-97.
Göğebakan, Y. (2015). Karakteristik Bir Değer Olan Geleneksel Türk Evi’nin Oluşumunu Belirleyen Unsurlar ve Bu Evlerin Genel Özellikleri. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 1(1), s. 41-55.
Kıyak, A. E. (1997). Kentin Biçimsel ve Mekânsal Kurgusunun Çözümlenmesine Dair Bir Yöntem Önerisi ve Ayvalık Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kocadağlı, A. Y. (2011). Şehir Coğrafyası Açısından Bir İnceleme: Ayvalık, Sosyoloji Dergisi, 22, s. 89-131.
Levi, E.A. (1999). Batı Anadolu Kıyıları Konut Mimarisinin Ege Adalarındaki Örneklerle Karşılaştırmalı Değerlendirmesi, Osmanlı Mimarlığının 7 Yüzyılı “Uluslarüstü Bir Miras”, İstanbul: YEM Yayınları.
Madran, E., Özgönül, N., Gökçe, F. (1986). Kuzey Ege’de Geleneksel Konut Mimarisinin Nitelikleri, Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Değişmelere Uyum Sağlayacak Çağdaş Kullanım Olanaklarının Araştırılması. Ege’de Mimarlık Sempozyumu, 27-29.11.1985, İzmir, s.14-37.
Perker, Z. S. (2012). Geleneksel Cumalıkızık Konutlarında Cephe Özellikleri ve Günümüzdeki Durum, 6. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu 12-13.04.2012, Uludağ Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Bursa, s. 2.
Sezgin, H. (2006). Yöresel Konut Mimarisi ve Türkiye’deki Örnekleri Hakkında, Tasarım Kuram Dergisi, Sayı 4, s. 1-20.
Tekeli, İ. (1992). Ege Bölgesinde Yerleşme Sisteminin 19. Yüzyıldaki Değişimi, Ege’de Mimarlık, 92(3), s.78-83.
Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/, (16.09.2020).
Uçar, H. (2013). Taksiarhis Kilisesi’nin Mimari Özellikleri, Ege Mimarlık Dergisi, Mimarlar Odası İzmir, 84(2), s. 58-64.
Uçar, H. (2014). Ayvalık’ta Hagia Triada Kilisesi Mimari Analizi, Trakya University Journal of Engineering Sciences, 15(1), s. 7-18.
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
IDA: International Design and Art Journal açık erişimli akademik bir dergidir. Kabul edilen makalelerin tüm yayın hakları IDA: International Design and Art Journal'a devredilmiş sayılır. Makaleler başka bir yerde yayınlanamaz, kopyalanamaz ve referans göstermeden kullanılamaz.
IDA: International Design and Art Journal Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
